अज्ञानी मृगहरू

घास पात खाई , रमाई घुम्थे वनमा
उफ्री उफ्रिकन फेरि , ख़ुशी हुन्थे मनमा

के भयो चपलतालाई , जंगली तांडव गर्न थाले
भत्काईकन आफ्नै घरलाई, मृगहरू किन छाडा भए ?

सोझा भनी इनलाई चिन्थे , सायेद अब हरामी भए
शांतिका दूत इनलाई भन्थे , पर्यायेवाची अशांतिका भए

बुद्धि कहाँ विलायो ?, मृगहरू अज्ञानी भए
कस्को कर्म चिलायो !, मृगहरू अज्ञानी भए

मंद बुद्धिका मृगहरू , हत्यारा बाघ बन्दैछ्न
बंद छुरिका धारहरू , आफंतकै लाश गन्दैछ्न

ऐना ल्याएर देखाऊ , यी नामर्द बाघहरुलाई
ज्ञानको बाटो देखाऊ , यी अज्ञानी मृगहरुलाई

रगत बोल्दछ

खोलामा विष बगेर, मुहान सुकी जान्छन् 
रातको जून हटेर, चर्को घाम बन्छन् 
तिर्खाले कंठ सुक्दछ, अनि रगत बोल्दछ /

रुखमै फल कुहेर, जंगल ढली जान्छन् 
खेतहरू जलेर, अन्न श्राप बन्छ्न् 
भोकले आन्द्रा सुक्दछ, अनि रगत बोल्दछ //

घरहरू भत्केर, मशानघात बन्छन् 
छानोहरू चुहेर, भित्ता जब ढल्छन् 
आँशुले शिरानी भिज्दछ, अनि रगत बोल्दछ ///

झुत्रो वश्त्र बनेर, पटक पटक टालिन्छन् 
अर्ध नग्न भएर, हर शितमा कांप्दछन् 
जाडोले जब पोल्दछ, अनि रगत बोल्दछ ////

बादल

बादल कती अनौठो
रूप हजारौं फेरी
डुल्दै गगन मंडल
मर्त्ये लोक हेरी
जल भई बर्सने
मेघ भई गर्जी
चंद्र सूर्य नै छेक्ने
आंटिलो छ मर्जी
तरंगको चक्र सागरमा
फैलिदै किनारा छुन्छ
आकाश धर्तीको संगम
क्षितिजमा बादल पुग्छ
यसैको गुण बोकेर
सगरमाथा तिमी चध्नेछौ
कर्तब्य कठोर पथमा
हिंदी किर्तीमान बन्नेछौ

मेरो स्वाभिमान

म एकान्तमा पनी एक्लो छैन, भिडमा म हराउन पनी सक्दिन / कोलाहल र अशान्तिमा , आफ्नो शान्ति हराउन दिन्न // मेरो अस्तित्वो मेरो स्वाभिमान, कसैले डगमगाउन सक्दैन /// म सींगो पूर्ण छू - मलाई , कसैले तुक्र्यौन सक्दैन ////

मेरो सोच

सोचले सोच बदलिन्छ, सोचलाई सोचेर नसोचे, सोचले सोचको बिनाश गर्छ, सोचलाई सोच बन्न नदेऊ, सोचलाई रोजेर सोच बनाऊ, दु:खको सोचले सोच दुखी हुन्छ, खुशीको सोच नै सोचको खुशी हो, जीवन एउटा सोच हो, सोचलाई कर्म नबनाऊ /

बिदुर नीती

बिदुर निति से : An extract from Bidur Niti
आक्रुश्यमानो नाक्रोशेन्मन्युरेव तितिक्ष्यत :/ आक्रोश्तारम निर्दहति सुकृतं चास्य विन्दति //
अर्थात: कोई विचारशील ब्यक्ति या जिसमे थोडी सी भी मनुष्यता हो , किसी परिस्थिति विशेष पर क्रोध में आकर पीडा पहुंचा दे या कोई हानि कर दे, तो उसे क्षमा कर देना चाहिए, किंतु येदी पीडा पहुंचानेवाला नीरा पशु हो और बार - बार पीडा और प्रताड़ना पहुंचा रहा हो; समझाने पर भी न माने, तो उसे अवश्य ही दण्डित करना चाहिए/इसके लिए बल न हो ,तो बुद्धि से उसका दमन करना चाहिए/अन्येथा ऐसा ब्यक्ति आपकी क्षमाशीलता को कायेरता समझेगा/वोह आपको बार - बार प्रताडित करेगा/इतना ही नही,आपकी क्षमाशीलता को वोह अपना पराक्रम समझेगा और अन्यों को प्रताडित करेगा/इसलिए क्षमा का दान भी पात्र देखकर ही करना चाहिए /

सन्यासी

सिंचेर पसीना पाप कर्ममा
साच्नु त्यो धन के ?
आत्मा जगाई फाँट ठुलो
हेर्नु यो मन के ? /
पीत वस्त्र , कुंडल कानमा
भष्म टिका निधारमा
बनको बास , भिखको गांस
सन्यासी हुन्छ बिचारमा //
हृदय भावः ,निश्वार्थ कर्म
उद्धेश्य विहीन सेवा
लोभ मोह, विलाशी जीवन
होइन सन्यासीको पेवा ///
जात नासोध्नु , नासोध्नु गोत्र
हुदैना ऊसको वर्ग रे
त्यागी त्यो सन्यासी हो
सेवा नै ऊसको धर्मं रे ////